เรียนต่อฝรั่งเศส – Study in France
ภาคการศึกษา
หลักสูตรที่เปิดเรียนในเดือนกันยายนในการศึกษาต่อที่ประเทศฝรั่งเศสควรเริ่มติดต่อสถาบันในช่วงต้นปี และเตรียมยื่นเอกสารเพื่อศึกษาต่อก่อนวันที่ 30 เมษายน การพิจารณารับนักเรียนเข้าเรียนจะอยู่ในช่วงวันที่ 15 มิถุนายน – 15 กันยายน คณะกรรมการจะพิจารณาผู้สมัครที่ต้องการเรียนต่อปริญญาตรีในช่วงเดือนมิถุนายน และระดับปริญญาโทในช่วงเดือนมิถุนายนและกรกฎาคม บางสถาบันจะพิจารณาช่วงเดือนกันยายน อย่างไรก็ตามนักศึกษาควรมีเวลาเตรียมตัวอย่างน้อย 1 เดือน ก่อนออกเดินทาง
หลักสูตรที่เปิดเรียนในเดือนมกราคมและกุมภาพันธ์ ควรยื่นเอกสารการสมัครเรียนก่อนวันที่ 30 ตุลาคม หลังจากนั้นคณะกรรมการจะพิจารณาคัดเลือกเข้าศึกษาต่อในช่วงวันที่ 15 พฤศจิกายน – 15 มกราคม
ระบบการศึกษา
ระบบการศึกษาในประเทศฝรั่งเศสแบ่งออกได้เป็น 4 ระดับใหญ่ ๆ ดังนี้
- ระดับอนุบาล
- ระดับประถมศึกษา
- ระดับมัธยมศึกษา
- การศึกษาในระดับสูงหรือระดับมหาวิทยาลัย
โดยระดับการศึกษาต่างๆ เหล่านี้สอดคล้องกับระบบการศึกษาของประเทศไทย แต่จะมีข้อแตกต่างด้านระยะเวลาการศึกษาและในแต่ละระดับจะมีระยะเวลาของหลักสูตรที่ไม่เท่ากันกล่าวคือ ระบบการศึกษาของฝรั่งเศสใช้เวลาศึกษาก่อนเข้ามหาวิทยาลัยรวมแส้ว 15 ปี โดยเมื่ออายุครบ 3 ปีบริบูรณ์ ก็จะเข้าเรียนในระดับอนุบาลเป็นระยะเวลา 3 ปี จากนั้นก็ต่อในระดับประถมศึกษา 5 ปี และระดับมัธยมศึกษาอีก 7 ปี
สำหรับระดับมัธยมศึกษามีการแบ่งออกเป็น 2 ช่วง ช่วงแรก เรียกว่า College ซึ่งใช้เวลาเรียน 4 ปี เมื่อครบ 4 ปีจะมีการสอบเพื่อรับประกาศนียบัตรหรือคุณวุฒิเป็นครั้งแรก จากนั้นจะเข้าสู่ช่วงที่สอง เรียกว่า Lycee ซึ่งจะใช้เวลาเรียน 3 ปี โดยในระดับนี้นักเรียนจะต้องเลือกสายการศึกษาซึ่งแบ่งได้เป็นสายทั่วไป สายเทคโนโลยี และสายอาชีพ เช่น การโรงแรม การทำขนมปัง เป็นต้น และในปีสุดท้ายจะมีการสอบเพื่อจบการศึกษา ที่เรียกว่าสอบ Bac (ย่อมาจากคำว่า Baccalaureat) ซึ่งเป็นการสอบโดยใช้ข้อสอบจากส่วนกลาง และเป็นการสอบที่มีความสำคัญมากสำหรับนักเรียนฝรั่งเศส เพราะคะแนนและระดับที่ได้จะมีผลต่อการเข้าศึกษาต่อในระดับมหาวิทยาลัย
เมื่อสอบผ่านระดับมัธยมศึกษามาแล้ว ก็จะเข้าสู่การศึกษาระดับสูงซึ่งมีทางเลือกหลากหลาย ทั้งมหาวิทยาลัย หรือสถาบันทางเทคโนโลยี ขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของนักเรียนแต่ละคน เช่น มหาวิทยาลัยจะเน้นความรู้ด้านทฤษฎี เหมาะสำหรับคนที่ต้องการศึกษาต่อในระดับปริญญาโท-เอก สำหรับคนที่เลือกศึกษาในสถาบันทางเทคโนโลยีจะเน้นเกี่ยวกับความรู้และความชำนาญในการทำงาน สำหรับการเข้ามหาวิทยาลัยในประเทศฝรั่งเศสจะไม่มีการสอบแข่งขันเพราะถือว่าทุกคนมีความเสมอภาคในการศึกษา อย่างไรก็ตามในกรณีที่มีคนสมัครมากเกินกว่าจำนวนที่ต้องการ อาจมีการพิจารณาจากคะแนนสอบ Bac ของนักเรียน
การศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย
ปัจจุบันระบบการศึกษาของฝรั่งเศสได้ปรับเปลี่ยนให้เป็นแบบ LMD (Licence, Master, Doctoat) เพื่อให้เป็นมาตรฐานเดียวกันกับทุกประเทศในยุโรปปีการศึกษาในระดับอุดมศึกษาของฝรั่งเศสจะเริ่มนับตั้งแต่จบการศึกษาวุฒิบัตรมัธยมปลายและสอบผ่านได้ Baccalaueat (ซึ่งเปรียบเสมือนใบผ่านให้เข้าไปเรียนในระดับอุดมศึกษาได้)
Baccalaureat + 3 ปี = Licence หรือเทียบเท่าวุฒิปริญญาตรี Bachelor (180 หน่วยกิต)
Baccalaureat +5 ปี = Master คือ ปริญญาโท (300 หน่วยกิต)
Baccalaureat + 8 ปี = Doctorat (PhD) คือ ปริญญาเอก
สำหรับนักศึกษาฝรั่งเศส ต้องเรียนจบชั้นมัธยมปลาย + Baccalaureat จึงสามารถเข้าศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาได้ แต่สำหรับนักเรียนไทยวุฒิบัตรชั้นมัธยมปลายสามารถใช้เทียบเท่าเพื่อเรียนต่อในระดับอุดมศึกษาของฝรั่งเศสได้
ระบบการโอนหน่วยกิตแบบยุโรปนั้น การเทียบโอนหน่วยกิตระหว่างสถาบันอุดมศึกษาของยุโรปสามารถกระทำได้โดยประเมินจากหน่วยกิตของแต่ละวิชาคิดเป็น 60 หน่วยกิตต่อปี การศึกษา รวมเป็น 180 หน่วยกิตสำหรับระดับ Licence หรือ 300 หน่วยกิตสำหรับปริญญาโท
สำหรับนักเรียนจบชั้น ม.6 ที่เมืองไทยแล้ว ประสงค์จะไปศึกษาต่อที่ฝรั่งเศส แม้ว่าจะใช้เวลาเรียนเพียง 3 ปี ก็จะได้ปริญญาตรี แต่การที่จะเข้าเรียนมหาวิทยาลัยได้นั้น ต้องมีความรู้ด้านภาษาฝรั่งเศส โดยต้องสอบผ่านระดับภาษาตามเกณฑ์ที่กำหนดก่อน ซึ่งสอบวัดระดับภาษานี้มีการเปิดสอบในประเทศไทยเพราะฉะนั้น ใครที่มีความรู้ภาษาฝรั่งเศสเป็นอย่างดีแล้ว ก็สามารถมาศึกษาต่อที่ประเทศฝรั่งเศสได้เลยเพราะการเข้าศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยนั้นไม่มีการสอบแข่งขัน ดังนั้นสำหรับนักเรียนต่างชาติ ผลการสอบภาษาจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะใช้ในการพิจารณาของมหาวิทยาลัย
สำหรับผู้ที่จบปริญญาตรีจากเมืองไทย ถ้าต้องการศึกษาต่อระดับปริญญาโทที่ประเทศฝรั่งเศสก็จำเป็นต้องมีผลการสอบภาษาฝรั่งเศสเช่นเดียวกัน โดยการที่จะได้เริ่มเรียนในระดับใดนั้น ก็ขึ้นอยู่กับการเทียบหลักสูตรที่เรียนจากเมืองไทย โดยมีบางหลักสูตรที่นักเรียนต้องไปเรียนในระดับปริญญาตรีปีที่ 3 ก่อน หรือบางหลักสูตรก็สามารถเข้าเรียนในระดับปริญญาโทปีที่ 1 ได้เลย และมีบางหลักสูตรเช่นเดียวกันที่ให้เรียนในระดับปริญญาโทปีที่ 2 เลย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับการเทียบเคียงของแต่ละคณะ และแต่ละมหาวิทยาลัย
สำหรับปริญญาเอกจะเป็นการเป็นการวิจัยเป็นส่วนใหญ่ คนที่จะเรียนปริญญาเอกจะต้องผ่านปริญญาโทในสายการวิจัย สำหรับคนที่จบปริญญาโทจากเมืองไทย ถ้าเป็นหลักสูตรที่ทำวิทยานิพนธ์ก็สามารถที่จะเข้าศึกษาต่อในระดับปริญญาเอกได้เลย แต่ถ้าไม่ได้ทำวิทยานิพนธ์ อาจจะต้องไปเรียนปริญญาโทปีที่ 2 ก่อน สำหรับเรื่องภาษาในระดับปริญญาเอกไม่เน้นมากนัก ไม่ต้องผ่านการสอบวัดระดับภาษาฝรั่งเศสก็สามารถข้าเรียนได้ แต่ทั้งนี้ก็ต้องขึ้นอยู่กับการพูดคุยกับผู้ดูแลวิทยานิพนธ์ว่าจะใช้ภาษาใดในการติดต่อสื่อสาร แต่สำหรับวิทยานิพนธ์ก็จะต้องเขียนเป็นภาษาฝรั่งเศส เวันแต่มีการข้อยกเว้นเป็นกรณีพิเศษเป็นราย ๆ ไป ขึ้นอยู่กับการพูดคุยตกลงกันในการลงทะเบียนครั้งแรก
หลักสูตรและสาขาวิชาที่สนใจศึกษาสามารถหาข้อมูลเพิ่มเติมได้จากฐานข้อมูลกลางทางเว็บไซค์ Campusfrance.og เพื่ออ้างอิงการรับรองหลักสูตรและสาขาวิชาโดยรัฐบาลฝรั่งเศส
การเทียบวุฒิการศึกษาของฝรั่งเศสในประเทศไทย
การรับรองสถานศึกษา การรับรองหลักสูตร และ การรับรองปริญญาบัตรในระบบการศึกษาของฝรั่งเศส
- การรับรองสถานศึกษา VS การรับรองหลักสูตร
การรับรองสถานศึกษาโดยรัฐ (Reconnu per l’Etat) – (ได้รับการยอมรับจากรัฐ) มีวัตถุประสงค์เพื่อรับรองว่าสถานศึกษานั้นมีส่วนให้การสนับสนุนแก่ภาครัฐในด้านการศึกษา การรับรองสถานศึกษาแตกต่างจากการรับรองวิทยฐานะของปริญญาที่ออกโดยสถานศึกษา กล่าวคือ กระทรวงศึกษาธิการรับรองสถานศึกษาโดยไม่มีระยะเวลาจำกัด เกณฑ์ในการให้การรับรอง คือ ตรวจสอบการจัดการสถานศึกษา อุปกรณ์และสถานที่เรียน คุณภาพการสอน บุคลากรและการบริหารการเงิน โรงเรียนที่ได้รับการรับรองประเภทนี้มีสิทธิ์ได้รับเงินอุดหนุนจากรัฐและสามารถรับนักเรียนทุนรัฐบาลเข้าศึกษาได้ (เกณฑ์ในการเป็นนักเรียนทุนรัฐบาลคือผู้ปกครองมีรายได้จำกัด) การที่สถานศึกษาได้รับการรับรองประเภท Reconnu par l’Etat มิได้หมายความว่าหลักสูตรที่เปิดสอนปริญญาบัตรที่ออกให้แก่นักศึกษาได้รับการรับรองจากรัฐเสมอไป
การรับรองวิทยฐานะปริญญาบัตร มีวัตถุประสงค์เพื่อควบคุมคุณภาพการศึกษา การรับรองมีระยะเวลาจำกัด โดยมีการตรวจสอบคุณภาพการสอน ทุก 4-6 ปี เกณฑ์ในการให้การรับรอง คือ การตรวจสอบคุณภาพการเรียนการสอนคณะกรรมการพิจารณาการรับเข้าศึกษา และคณะกรรมการสอบไล่สำเร็จการศึกษาปริญญาบัตรของสถานศึกษาเอกชนที่ได้รับการรับรองในช่วงหนึ่ง มีสิทธิ์ไม่ได้รับการต่ออายุการรับรองได้
- การรับรองปริญญาบัตร
ในยุคโลกาภิวัฒน์ที่ภาษาอังกฤษได้รับความนิยมขึ้นเรื่อย ๆ ในฐานะภาษาสื่อสารข้ามพรมแดน สถาบันอุดมศึกษาในฝรั่งเศส ทั้งภาครัฐและภาคเอกชน ต่างเปิดหลักสูตรที่สอนเป็นภาษาอังกฤษเพิ่มขึ้นทุกปี เพื่อดึงดูดนักศึกษาต่างชาติ หรือนักศึกษาชาวฝรั่งเศสเองก็ตาม ที่ตั้งเป้าหมายเข้าสู่ตลาดแรงงานสากลเมื่อสำเร็จการศึกษา
ในบรรดาหลักสูตรที่เปิดสอนเป็นภาษาอังกฤษในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาในฝรั่งเศส กว่าร้อยละ 9 เป็นหลักสูตรระดับปริญญาโท และส่วนใหญ่เป็นหลักสูตรสาขาบริหารธุรกิจ ซึ่งให้ปริญญา “Master of Business Administration” (MBA) แก่ผู้สำเร็จการศึกษา นอกจากนี้ยังมีหลักสูตรสาขากฎหมาย ซึ่งให้ปริญญา “LM.” และหลักสูตรสายวิทยาศาสตร์ เช่น ด้านวิศวกรรมซึ่งให้ปริญญา “Master of Science” (MS) และอาจมีหลักสูตรระดับปริญญาตรีบ้าง ซึ่งให้ปริญญา “Bachelor”
ปริญญาที่กล่าวมาข้างต้นนี้ เป็นปริญญาของการศึกษาแบบนานาชาติซึ่งมีต้นแบบมาจากการศึกษาระบบอังกฤษหรืออเมริกัน ซึ่งหากถามว่าทางการฝรั่งเศสรับรองปริญญาเหล่านี้หรือไม่ คำตอบคือ ไม่มีหน่วยงานใดที่ได้รับมอบหมายจากทางการฝรั่งเศสให้รับรอง หรือ ตรวจสอบควบคุมปริญญาดังกล่าว ดังนั้น ค่าของปริญญาประเภทนี้ ขึ้นอยู่กับชื่อเสียงของสถาบัน หรือ ตราประกันคุณภาพที่ออกโดยสมาคมที่ได้รับการยอมรับในระดับสากล อาทิเช่น สมาคม AMBA ในสาขาบริหารธุรกิจ สำหรับ ปริญญาที่ได้รับการรับรองจากทางการฝรั่งเศส ได้แก่ปริญญาแห่งชาติที่ใช้คำเรียกต่อไปนี้
-
- ปริญญาตรี Licence
- ปริญญาโท Master
- ปริญญาเอก Doctorate
นอกจากนี้ยังมีวุฒิบัตร (diplôme) เรียกว่า ประกาศนียบัตร ซึ่งมีค่าเทียบเท่าปริญญาโท เรียกว่า Grade Master ที่ได้รับการรับรองจากหน่วยงานที่ได้รับมอบอำนาจจากทางการฝรั่งเศสให้เป็นผู้ควบคุมตรวจสอบหลักสูตรตามกฎกระทรวง ซึ่งมีชื่อเรียกแตกต่างจาก Master แต่มีศักดิ์และสิทธิ์เท่า Master อาทิเช่น
-
- Diplôme d’ingénieur (ปริญญาวิศวกรรมศาสตร์) ซึ่งมี หน่วยงาน Commission des Titres (CTI) – สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์ (CTI) รับรอง สามารถตรวจสอบรายชื่อหลักสูตรที่ได้รับการรับรองได้ที่ https://www.cti-commission.fr/
- Diplômé de l’École de Commerce (ประกาศนียบัตรโรงเรียนธุรกิจ) หลักสูตร Grande Ecole – Grade Master ซึ่งมีหน่วยงาน Commission d’Evaluation des Formations et Diplômes De Gestion (CEFDG) หรือคณะกรรมการการฝึกอบรมการจัดการและการประเมินประกาศนียบัตร (CEFDG) รับรองด้านการบริหาร ทั้งนี้ หลักสูตรที่ให้วุฒิบัตรดังกล่าวมีเปิดสอนในสถานศึกษาทั้งภาครัฐและภาคเอกขน สามารถตรวจสอบรายชื่อหลักสูตรที่ได้รับการรับรองได้ที่ https://www.cefdg.fr/
สำหรับนักเรียน นักศึกษา ที่สนใจจะสมัครเรียนในหลักสูตรที่เปิดสอนเป็นภาษาอังกฤษใด ๆ ในประเทศฝรั่งเศสสามารถดูที่หัวข้อ ” Nature de Diplôme ” (ลักษณะของประกาศนียบัตร) ว่าปริญญาบัตรที่จะได้รับเมื่อสำเร็จการศึกษาเป็นปริญญาประเภทใด ยกตัวอย่างเช่นหลักสูตรสาขากฎหมายที่เปิดสอนเป็นภาษาอังกฤษ “LLM.” ในมหาวิทยาลัย Paris I เมื่อนักเรียนสำเร็จการศึกษา นักเรียนจะได้รับปริญญาบัตรมหาวิทยาลัย (Diplome Universitaire) ซึ่งมิใช่ปริญญาบัตรแห่งชาติ (Diplome National) – (ประกาศนียบัตรแห่งชาติ) ในขณะที่มหาวิทยาลัย Aix-Marseile เปิดสอนหลักสูตร ปริญญาโท สาขากฎหมายเป็นภาษาอังกฤษ ชื่อหลักสูตร European Master in Law and Economics – (ปริญญาโทด้านกฎหมายและเศรษฐศาสตร์ของยุโรป) และประสาทปริญญาบัตรแห่งชาติ ดังนั้น หากท่านต้องการศึกษาเพื่อให้ได้ปริญญาบัตรแห่งชาติที่ได้รับการรับรองโดยทางการฝรั่งเศส ควรตรวจสอบกับสถานศึกษาให้ชัดเจนก่อนว่าปริญญาบัตรที่จะได้รับเมื่อสำเร็จการศึกษานั้นเป็นปริญญาบัตรมหาวิทยาลัยที่ใช้ชื่อปริญญาตามระบบสากล (อาทิ Bachelor, Master of Science, Master of Business Administration, PhD) หรือเป็นปริญญาบัตรแห่งชาติฝรั่งเศส (Diplome National)
นอกจากนี้ยังมีหลักสูตร “ปริญญาบัตรมหาวิทยาลัยชั้นสูง” ที่เปิดสอนเป็นภาษาฝรั่งเศสและรับนักศึกษาที่สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีมาแล้ว เช่น Diplome Superieur Universitaire (DSU) – ประกาศนียบัตรมหาวิทยาลัยชั้นสูง (DSU) สาขากฎหมาย ซึ่งมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ความรู้ทางกฎหมายฝรั่งเศสแก่นักศึกษาต่างชาติ โดยแต่เดิมนั้นหลักสูตรดังกล่าวจัดขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของนักศึกษาต่างชาติอดีตอาณานิคมของฝรั่งเศสที่ใช้กฎหมายฝรั่งเศสเป็นแบบอย่างของกฎหมายท้องถิ่น ในปัจจุบันหลักสูตรดังกล่าวได้รับความนิยมจากนักศึกษาต่างชาติที่ต้องการหาความรู้เกี่ยวกับกฎหมายของฝรั่งเศส หรือเตรียมความพร้อมก่อนเข้าศึกษาหลักสูตรปริญญาโท สาขากฎหมาย ที่ประสาทปริญญาบัตรแห่งชาติ
หมายเหตุ: สถานศึกษาสามารถขอเปลี่ยนสถานะหลักสูตรที่ประสาทปริญญาบัตรมหาวิทยาลัย ให้เป็นหลักสูตรที่ประสาทปริญญาบัตรแห่งชาติได้ซึ่งต้องดำเนินการขอต่อกระทรวงศึกษาธิการและอุดมศึกษา และใช้เวลาดำเนินการ 4-5 ปี นอกจากนี้ ยังมีเหตุผลทางการบริหารจัดการเข้ามาเกี่ยวข้องด้วยคือการเปิดหลักสูตรที่ประสหปริญญาบัตรมหาวิทยาลัย จะคล้ายคลึงกับการออกนอกระบบซึ่งสถานศึกษาจะมีความคล่องตัวในการกำหนดค่าเล่าเรียน งบประมาณการจ้างบุคลากรผู้สอนมากกว่าหลักสูตรที่ประสาทปริญญาบัตรแห่งชาติ
ที่มา:
หนังสือสาระน่ารู้ OCSC Expo 2018