เรียนต่อเยอรมนี – Study in Germany

ระบบการศึกษา

การศึกษาภาคบังคับในประเทศเยอรมนีกำหนดไว้ 12 ปี เริ่มตั้งแต่อายุ 6 -18 ปี โดยนักเรียนต้องเรียนหลักสูตรภาคบังคับแบบเต็มเวลานี้อย่างน้อย 9 ปี (ในบางรัฐ 10 ปี) หลังจากนั้นนักเรียนสามารถลือกเรียนสายอาชีพหรือฝึกงาน ซึ่งเป็นการเรียนแบบไม่เต็มเวลาได้ การศึกษาชั้นประถมศึกษา (Grundshschule) เริ่มต้นเมื่ออายุ 6 ปี จะเข้าเรียนชั้นประถมศึกษาเป็นเวลา 4 ปี โดยหลักสูตรจะกำหนดให้นักเรียนเรียนวิชาต่าง ๆ ได้แก่ ภาษาเยอรมัน คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์พื้นฐาน เป็นต้น ส่วนก่อนประถมศึกษา (Kindergarten) นั้น ไม่ถือเป็นการศึกษาภาคบังคับ แต่รัฐบาลจะจัดให้เป็นสวัสดิการแก่ประชาชน

การศึกษาระดับมัธยมศึกษา แบ่งเป็น 4 ประเภท คือ

แผนภาพแสดงประเภทของโรงเรียนระดับมัธยมศึกษา

1. Secondary General School (Hauptschule) เป็นโรงเรียนมัธยมศึกษาที่ให้การศึกษาวิชาพื้นฐานทั่วไป วิชาที่สอบ ได้แก่ ภาษาเยอรมัน คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ สังคมวิทยา ภาษาต่างประเทศ (ภาษาอังกฤษ) และวิชาแนะนำวิชาชีพ เวลาเรียน 6 ปี หลังจบการศึกษานักเรียนจะได้รับใบประกาศนียบัตรเพื่อเป็นประตูสู่การศึกษาสายวิชาชีพ
2. โรงเรียนมัธยมสำหรับนักเรียนทั่วไป Intermediate School (Realschule) เป็นโรงเรียนที่อยู่ระหว่างโรงเรียนมัธยมศึกษาที่ให้การศึกษาวิชาพื้นฐานทั่วไป (Secondary General School) กับโรงเรียนมัธยมศึกษาที่เน้นวิชาการ (Grammar school) หลักสูตรส่วนใหญ่จะเน้นวิชาพื้นฐานทั่วไป หลังจบหลักสูตร 6 ปีแล้ว จะได้ประกาศนียบัตร (Mittlere Reife หรือ Realschulabschluss) เพื่อศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้น เช่น โรงเรียนอาชีวะที่ต้องเรียนเต็มเวลา ประมาณ 40 % ของผู้จบโรงเรียนมัธยมจะได้ประกาศนียบัตรแบบนี้ และยังสามารถใช้สมัครเข้าอบรมอาชีพ หรือใช้สมัครงานที่ไม่ต้องการความรู้ความสามารถเฉพาะทางได้
3. โรงเรียนมัธยมสายสามัญ Grammar School (Gymnasium) เป็นการศึกษาระดับมัธยมศึกษา 9 ปี เป็นการเรียนการสอนที่เน้นวิชาการและเมื่อเรียนในระดับเกรด 11-13 วิธีการเรียนจะแบ่งเป็นการเลือกกลุ่มวิชา (Course) ที่ถนัดเพื่อเน้นบางสาขาวิชาโดยเฉพาะเพื่อเตรียมตัวเข้าเรียนมหาวิทยาลัยหลังจากจบเกรด 13 แล้ว
4. โรงเรียนมัธยมแบบประสม (Comprehensive School Gesamtschule) เป็นการผสมผสานการเรียน การสอนของโรงเรียนมัธยมทั้ง 3 ประเภท เข้าด้วยกันภายใต้การบริหารหนึ่งเดียว นักเรียนเริ่มเรียนตั้งแต่เกรด 5 ถึงเกรด 10 และจะเริ่มเรียนวิชาเฉพาะทางในระดับเกรด 7 บางกลุ่มวิชา จะมีการแบ่งการเรียนออกเป็นกว่า 11 ระดับ แล้วแต่ความยากง่าย เมื่อเรียนจบระดับมัธยมศึกษาจะได้รับประกาศนียบัตร “Arbitur”

การศึกษาระดับอุดมศึกษา

แผนภาพแสดงระบบการศึกษาในสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี

ระบบการศึกษาระดับอุดมศึกษาแบ่งเป็นปริญญาตรี – โท – เอก แบบสากลเช่นเดียวกับประเทศอื่น ๆ ในสหภาพยุโรป โดยหลักสูตรปริญญาตรีใช้เวลา 3 ปี – 3 ปีครึ่ง หลักสูตรปริญญาโทใช้เวลา 2 ปี และหลักสูตรปริญญาเอกใช้เวลา 3 – 5 ปี ซึ่งสถาบันอุดมศึกษาในเยอรมนีมีหลากหลายประเภท ดังนี้

1. มหาวิทยาลัย (Uniersitat) เป็นสถาบันอุดมศึกษาที่มีภารกิจหลักคือการวิจัย และจัดให้มีการเรียนการสอนในหลากหลายสาขาวิชา ตั้งแต่ระดับปริญญาตรีจนถึงระดับปริญญาเอก ทั้งยังเป็นสถาบันอุดมศึกษาประเภทเดียวที่มีสิทธิประสาท ปริญญาเอก มหาวิทยาลัยเกือบทั้งหมดในเยอรมนีเป็นมหาวิทยาลัยของรัฐบาลมีมหาวิทยาลัยเอกชนอยู่เป็นจำนวนน้อย สาขาวิชาที่มีชื่อเสียงและได้รับการยอมรับในระดับนานาชาติ ได้แก่ วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ วิทยาศาสตร์ประยุกต์ วิศวกรรมศาสตร์ นิติศาสตร์ เป็นต้น
2. มหาวิทยาลัยเฉพาะทาง เช่น มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี (Technische Universitat) มหาวิทยาลัยการแพทย์ (Medizinische Universitat/ Universitatsklinikum) วิทยาลัยครุศาสตร์ (Padagogische Hochschule) มหาวิทยาลัยเหล่านี้มีเรียนการสอนและการวิจัยเน้นหนักไปในสาขาที่สถาบันนั้น ๆ เชี่ยวชาญ และมีสิทธิประสาทปริญญาเอกเช่นเดียวกัน เช่น มหาวิทยาลัยเทคโนโลยี จะเน้นสาขาวิศวกรรมศาสตร์ วิทยาศาสตร์ธรรมชาติ วิทยาศาสตร์ประยุกต์ เป็นต้น
3. มหาวิทยาลัยวิทยาศาตร์ประยุกต์ (Fachhochschule) เน้นภาคปฏิบัติหรือที่รู้จักกันในชื่อภาษาอังกฤษว่า University of Applied Sciences เป็นสถาบันอุดมศึกษาที่เน้นการเรียนการสอน และการวิจัยเพื่อประยุกต์ใช้องค์ความรู้ในตลาดแรงงาน เปิดสอนระดับปริญญาตรีถึงปริญญาโท ในสาขาต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับโลกธุรกิจโดยตรง เช่น วิศวกรรมศาสตร์ วิทยาศาสตร์ประยุกต์ เทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ บริหารธุรกิจ การตลาด เป็นต้น
4. มหาวิทยาลัยศิลปะและการดนตรี (College of Art and Music /Kunsthochschuleund Musikhochschule) เช่น วิทยาลัยศิลปะและการออกแบบ วิทยาลัยการดนตรี วิทยาลัยการละคร เป็นต้น สถาบันอุดมศึกษาเหล่านี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อผลิตศิลปินที่มีคุณภาพมีหลักสูตรการเรียนการสอนที่เข้มข้น และระบบการรับสมัครนั้นมีการแข่งขันสูงมากส่วนใหญ่แล้ววิทยาลัยวิชาชีพเฉพาะทางเหล่านี้ จะเปิดสอนในระดับปริญญาตรี ปริญญาโทและประกาศนียบัตรวิชาชีพ บางแห่งอาจร่วมมือกับมหาวิทยาลัยเปิดสอนหลักสูตรปริญญาเอกเพิ่มเติมด้วย

การเลือกประเภทสถาบันอุดมศึกษาที่ต้องการศึกษานั้น ขึ้นอยู่กับเป้าหมายในการศึกษาของผู้เรียนเอง หากมีเป้าหมายเพื่อเป็นนักวิชาการ นักวิจัย หรืออาจารย์มหาวิทยาลัยในอนาคต ควรเลือกเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยเป็นหลัก หากมีเป้าหมายเพื่อความเชี่ยวชาญในสาขาอาชีพเฉพาะด้านอาจเลือกเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยศาสตร์ประยุกต์หรือมหาวิทยาลัยเฉพาะทางได้

5. สถาบันอื่น ๆ ที่มีฐานะเทียบเท่ามหาวิทยาลัย นอกจากสถาบันการศึกษาแบบต่าง ๆ ที่กล่าวมาแล้ว ยังมีสถาบันการศึกษา เช่น

1).  สถาบันฝึกหัดครู เป็นการศึกษาอบรมผู้ที่จะออกไปดำเนินอาชีพครูในโรงเรียนระดับต่าง ๆ

2). มหาวิทยาลัยแบบผสม (Comprehensive University) ซึ่งเป็นสถาบันซึ่งเกิดจากการรวมตัวกันของมหาวิทยาลัย สถาบันฝึกหัดครู มหาวิทยาลัยเน้นภาคปฏิบัติและมหาวิทยาลัยศิลปะ และการดนตรี โดยรวมเข้าเป็นสถาบันเดียวกันซึ่งมหาวิทยาลัยแบบนี้จะทำให้นักศึกษามีโอกาสเปลี่ยนสาขาที่ศึกษาหรือเปลี่ยนปริญญาที่จะจบได้ในระหว่างที่ศึกษาอยู่

3). สถาบันการศึกษาระดับมหาวิทยาลัย ซึ่งเน้นให้การศึกษาเพียงบางสาขาเท่านั้น เช่น สถาบันแพทยศาสตร์ และสัตวแพทย์ที่ฮันโนเวอร์ หรือมหาวิทยาลัย แพทยศาสตร์ที่เมืองลูเบด มหาวิทยาลัยพลศึกษาที่เมืองโคโลญจ์ มหาวิทยาลัยศิลปะและการสื่อสารที่เมืองมิวนิค มหาวิทยาลัยการภาพยนตร์ทั้งที่เมืองมิวนิค เมืองพอกสดัม-บาเบลเบิก และที่เมือง
ลุดวิกส์บวร์ก สถาบันอบรมการบริหารแก่ข้าราชการพลเรือนเยอรมัน ที่เมืองสเปเยอร์

การศึกษาต่อระดับอุดมศึกษา สำหรับนักศึกษาต่างชาติ

แผนภาพการรับเข้าศึกษาระดับอุดมศึกษาของนักเรียนไทยที่จบระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย

ระดับเตรียมมหาวิทยาลัยและปริญญาตรี

นักเรียนที่จบระดับมัธยมศึกษาตอนปลายจากประเทศไทยวุฒิการศึกษาที่มียังไม่สามารถใช้สมัครเข้าศึกษาในระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยเยอรมันได้ จำเป็นต้องเข้าเรียนปรับพื้นฐานภาษาและความรู้ทางวิชาการในโรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัย (Studienkolg) เป็นเวลา 1 ปี เพื่อให้เทียบเท่ากับนักเรียนเยอรมัน โดยการสมัครสอบเข้าเรียนใน โรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัย (Studienkolleg) นั้น ผู้สมัครจะต้องมีความรู้ภาษาเยอรมันในระดับ B1/B2

โรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัยของเยอรมัน รับนักเรียนต่างชาติที่จบชั้นมัธยมศึกษาและต้องการเข้าศึกษาปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยเยอรมัน เพื่อเข้าเรียนหลักสูตรเตรียมความพร้อมก่อน 1 ปี เมื่อเรียนจบหลักสูตรแล้ว นักเรียนต้องสอบจบหลักสูตร (Feststellungsprifung) ให้ผ่าน เพื่อนำคะแนนไปใช้สมัครเข้ามหาวิทยาลัยต่อไป

การจะเข้าเรียนในโรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัยได้ ผู้เรียนต้องจบชั้นมัธยมศึกษาจากต่างประเทศ ด้วยวุฒิที่มีสิทธิเข้าเรียนในมหาวิทยาลัยของประเทศนั้น ๆ มีความรู้ภาษาเยอรมันอย่างต่ำ B1 และผ่านการสอบเข้าที่จัดโดยโรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัยแห่งนั้น เนื่องจากที่นั่งในโรงเรียนเตรียมมหาวิทยาลัยมีจำกัด (มีเพียง 1 – 3 แห่ง ในแต่ละแคว้น) การสอบเข้าจึงมีอัตราการแข่งขันค่อนข้างสูง

ระดับปริญญาโท

สำหรับนักศึกษาต่างชาติที่จบการศึกษาระดับปริญญาตรีแล้ว และต้องการศึกษาต่อระดับปริญญาโทในเยอรมนี สามารถสมัครเข้าศึกษาได้โดยตรงหลักสูตรปริญญาโทของเยอรมัน ใช้เวลาศึกษา 2 ปี คิดเป็นหน่วยกิตระบบ ECTS ทั้งสิ้น 120 หน่วยกิต โดยจะกำหนดให้นักศึกษาได้ฝึกงานในสาขาที่เกี่ยวข้องอย่างน้อย 4 สัปดาห์ หลักสูตรส่วนใหญ่มีการจำกัดจำนวนนักศึกษาที่รับเข้าศึกษา โดยพิจารณาจากประวัติการศึกษา และการทำงานที่ผ่านมา หัวข้องานวิจัยและคะแนนภาษา

ระดับปริญญาเอก

การศึกษาปริญญาเอกในเยอรมนีมีสองรูปแบบ คือ

1. แบบหลักสูตรปริญญาเอก (Doctoral Programme) กรณีนี้มหาวิทยาลัยจะเป็นผู้กำหนดหลักสูตรว่า ผู้สมัครต้องลงเรียนรายวิชาจำนวนหนึ่งเพื่อให้พร้อมสำหรับการเขียนวิทยานิพนธ์ และกำหนดระยะเวลาของหลักสูตร โดยส่วนใหญ่จะกำหนดไว้ที่ 3 ปี
2. แบบโครงงานวิจัยอิสระ (Individual Dissertation) เป็นการทำวิจัยเพื่อเขียนวิทยานิพนธ์ของตนเองภายใต้การดูแลของอาจารย์ที่ปรึกษา โดยไม่มีโครงสร้างหลักสูตรกำหนด การลงเรียนรายวิชาต่าง ๆ เป็นไปตามความสมัครใจของนักเรียนหรือตามคำแนะนำของอาจารย์ที่ปรึกษาการรับเข้าศึกษา สำหรับแบบนักวิจัยนั้นผู้สมัครต้องติดต่อกับศาสตราจารย์ในมหาวิทยาลัย เพื่อให้รับเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาก่อน มหาวิทยาลัยจึงจะตอบรับให้เข้าเรียน ส่วนแบบหลักสูตรปริญญาเอกนั้น ผู้สมัครต้องยื่นใบสมัครต่อคณะกรรมการบริหารหลักสูตรเพื่อพิจารณาตอบรับเข้าศึกษา

การเรียนภาษาเยอรมัน

ส่วนใหญ่นักเรียนมักจะเลือกเรียนที่ Goethe lnstitut ซึ่งมีหลักสูตรการสอนทุกระดับ ตั้งแต่ระดับเริ่มต้น จนถึงขั้น Advanced และเป็นสถาบันที่ได้รับการยอมรับในเรื่องมาตรฐาน ซึ่งจะมีสาขาในเมืองต่าง ๆ หลายแห่ง เช่น Betin, Bonn, Bremen, Dusseldorf, Frankfurt, Gottingen, Munich ฯลฯ และมีกำหนดเวลาการเปิดภาคเรียนไว้แน่นอน โดยกำหนดเวลาไว้เป็นเทอมๆ ละ 2 เดือนผู้ที่จะไปศึกษาในสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี ต้องมีระดับภาษาเยอรมันตามที่กำหนด ปัจจุบันสหภาพยุโรปกำหนดให้ใช้กรอบมาตรฐานความสามารถภาษาต่างประเทศร่วมกันของสหภาพยุโรป ที่เรียกว่า Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) แบ่งออกเป็น 3 ระดับ คือ

1. A 1 และ A 2 ระดับต้น
2. B 1 และ B 2 ระดับกลาง
3. C 1 และ C 2 ระดับสูง

ทั้งนี้สามารถศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่เว็บไซต์ต่อไปนี้

htps://www.goethe.de.ins/th/th/index/html/

http://higher-education.compass.de/

http://www.daad.de/

http://www.study-in.de/

http://www.daad.or.th/

http://www.bangkok.diplo.de/

ที่มา:

หนังสือสาระน่ารู้ OCSC Expo 2018